Stress & Burn-out

Wat is stress?

Stress is de lichamelijke en mentale reactie op gebeurtenissen of situaties die als bedreigend of uitdagend worden ervaren. Het is een natuurlijke reactie die kan helpen om met moeilijke situaties om te gaan, maar langdurige of chronische stress kan schadelijk zijn voor de gezondheid. Een periode van extreme stress, zonder dat er een fase van herstel was. En als het evenwicht tussen draaglast en draagkracht langere tijd verstoord blijft, dan treden er allerlei vervelende symptomen en gezondheidsklachten op en kan dat leiden tot chronische stressklachten, burn-out klachten of zelfs een aanpassingsstoornis zoals overspannen of burn-out.


Wat is een burn-out?

Een toestand van emotionele, fysieke en mentale uitputting veroorzaakt door langdurige en overmatige stress. De overtreffende trap van chronische stressklachten. Alle signalen dat er rust nodig was, zijn steeds genegeerd.  Veelvoorkomende burn-out verschijnselen zijn:

  • fysieke klachten: hoofdpijn, maagklachten, spierpijn en slaapproblemen;
  • emotionele problemen: gevoelens van angst, depressie, irritatie en huilbuien;
  • cognitieve problemen: moeite met concentreren, geheugenproblemen en besluiteloosheid;
  • gedragsveranderingen: terugtrekken uit sociale situaties, ziekteverzuim, andere eet- of slaapgewoonten.


Na behandeling voor overgeefangst bij Linda op wereldreis

  • Trauma en stress

    Een aantal feiten over trauma en stress

    1. 70% van alle mensen raakt ergens in hun leven in zekere mate getraumatiseerd.
    2. 40% daarvan krijgt daardoor traumasymptomen of post traumatische stress stoornis.
    3. Indien er voldoende steun, hulp, liefdevolle aandacht is, dan lost het trauma zich op en blijven er nauwelijks sporen achter. 

  • Drie verschillende soorten trauma

    Er zijn drie verschillende soorten trauma:

    • Eenmalig trauma: ongeluk, natuurramp, oorlog, overval, verkrachting, operatie
    • Ontwikkelingstrauma: verwaarlozing, mishandeling, seksueel misbruik gedurende kindertijd.
    • Generationeel trauma: traumasymptomen worden doorgegeven vam ouder op kind.

  • Wat is post traumatische stress stoornis ?

    PTSS is een psychische aandoening die kan ontstaan na het ondergaan van of getuige zijn  van een of meerdere traumatische gebeurtenissen. Het is een symptoom van trauma. 

    Symptomen hoeven niet altijd direct na de gebeurtenis te onstaan, maar kunnen zelfs maanden of jaren later verschijnen als ze worden geactiveerd door een bepaalde trigger.  


    Een aatal symptomen van PTSS:

    • herbeleving: nare herinneringen komen ongewild naar boven, nachtmerries, herinneringen roepen heftige emoties op, je lichaam gaat zweten of trillen, ademhaling versnelt. 
    • vermijding: je verdringt (een deel van) de herinnering, gaat gesprekken, plaatsen of personen uit de weg, je sluit je steeds meer af
    • spanning en stress: je slaapt slecht, hebt een kort lontje, bent alert en waakzaam, je voelt je depressief, eenzaam. 

    Overigens krijgt niet iedereen met PTSS nachtmeries. De klachten verschillen per persoon. 

  • Kan iedereen PTSS krijgen?

    Iedereen die een traumatische gebeurtenis heeft meegemaakt als slachtoffer of als toeschouwer kan PTSS krijgen. 

    Dus niet alleen bij oorlogen, maar ook bij geweldsmisdrijven, misbruik, ongelukken, natuurrampen of ernstige ziekten. 


    Zeer ernstige en levensbedreigende situaties vergroten het risico op PTSS, maar ook 'minder ernstige' ervaring kunnen tot PTSS leiden.  

Op topsnelheid naar Parijs

Vrij aan het begin van mijn carrière kocht ik een nieuwe Daihatsu Cuore, een knalrode. Een pittig, klein autootje, waar ik supertrots op was en behoorlijk mee scheurde.


Zo gaaf! Gezellig samen met vrienden een reisje naar Parijs, tegen 140 km/per uur, zo hard mogelijk en dus plankgas. Bergaf haalde ze zelfs 150.

Nu kun je mijn rijstijl (zeker in die tijd) beschrijven als pittig en ik trek behoorlijk door in de versnellingen (of ik schakel gewoon laat op, het is maar net hoe je het bekijkt). Bovendien hield ik van een beetje tempo te maken en zeg nou zelf, 140 is niet eens extreem hard. Maar met maar 1000 cc vermogen was het hard werken voor het autootje.


Vijf jaar later, kreeg mijn mooie knalrode Cuore problemen. Zij begon o.a. olie te lekken en vertoonde allerlei motorische problemen (heel technisch allemaal, dus ik zal je daarmee niet vermoeien). Continu op topsnelheid presteren, vergde zijn tol. Mijn auto was na 5 jaar op. En natuurlijk heb ik inmiddels een andere auto, met een zwaardere motor. Mijn rijstijl heb ik ook aangepast.


Stress werkt in principe hetzelfde en een teveel aan stress zorgt voor problemen. De oplossingen zijn ook vergelijkbaar. Of je verhoogt je vermogen of je past je stijl aan. Of allebei.

  • Hoe ontstaat een burn-out?

    Uit balans

    De problemen ontstaan pas wanneer de draaglast groter wordt dan de draagkracht. Op dat moment zijn de eisen die aan jou worden gesteld of die je aan jezelf stelt groter dan wat je aankunt. Het evenwicht tussen de factoren die spanning veroorzaken, stressoren, en jouw mogelijkheden om stress te voorkomen of er mee om te gaan slaat door naar de verkeerde kant.

    Een verstoring van dat evenwicht kan veroorzaakt worden door een te grote draaglast of een te kleine draagkracht. Bij een te grote draaglast is er sprake van eisen en oorzaken buiten jezelf als persoon. Deze belastende omstandigheden kunnen heel verschillend zijn: variërend van alledaagse stress-situaties tot ingrijpende levensgebeurtenissen.

  • Risicoverhogende eigenschappen burn-out.

    De een is gevoeliger voor stress dan de ander. Mensen zijn nu eenmaal niet hetzelfde, hebben andere eigenschappen. De draagkracht is verschillend. 

    De volgende eigenschappen maken kwetsbaar:

    • perfect willen zijn;
    • zaken zoals ambitie, prestatiegerichtheid, competitie,  gehaastheid, niet ‘niets’ kunnen doen, vaak twee dingen tegelijk doen;
    • veeleisendheid en hoge eisen aan zichzelf stellen (veel regels en veel moeten);
    • veel verantwoordelijkheidsgevoel;
    • grote betrokkenheid bij gezin of werk;
    • externe referenten (gevoelig voor de waardering van anderen);
    • pleasers, moeilijk ‘nee’ kunnen zeggen en grenzen kunnen aangeven;
    • lastig om hulp kunnen vragen;
    • het slecht kunnen uiten van gevoelens;
    • het idee hebben weinig invloed te kunnen uitoefenen op het leven.

    Naast karakter en temperament, spelen ook ervaring en vaardigheden ook een grote rol. Je kunt zelf dus veel doen om je draagkracht te verbeteren. Mede door zelfonderzoek en zelfreflectie, kan je jezelf beter leren kennen, meer zelfinzicht krijgen en je zo bewust worden van zelfopgelegde (onrealistiche) regels en overtuigingen. Je krijgt simpelweg meer keuzemogelijkheden. Je kunt leren meer realistische eisen aan jezelf en anderen te stellen.

    Ook ongezonde leef- en werkgewoonten kunnen de draagkracht verminderen. Verkeerde eetgewoonten, te veel koffie of alcohol, te weinig lichaamsbeweging en een tekort aan slaap en ontspanning bijvoorbeeld. 

    Maar ook een slechte organisatie van het werk, te veel werken en te weinig pauzes nemen dragen bij. Je weerstand vermindert en daardoor ben je vatbaarder voor de gevolgen van stress.



  • Symptomen burn-out vrouwen

    Mannen en vrouwen vertonen vergelijkbare symptomen van een burn-out, maar vrouwen lopen een groter risico. Een burn-out ontwikkelt zich geleidelijk, vaak na een lange periode van stress. Vrouwen zijn meestal gevoeliger voor stress en raken eerder gespannen.


    Zie ook risicoverhogende eigenschappen hierboven. 

  • Hoe lang duurt een burn-out?

    Herstel van een burn-out kan enige tijd duren. Hoe lang is lastig te voorspellen.  

    Er moeten, net als bij rouw, een aantal fasen worden doorlopen.  Doorloopt men niet alle fasen, maar neemt men de korte route, dan is  terugval waarschijnlijk en kan het herstelproces nog langer duren.


    Herstel hangt daarnaast af van diverse factoren. Ik noem er een aantal:

    • mate van draagkracht en draaglast;
    • hoe ernstig zijn de burn-outklachten;
    • welke risicoverhogende eigenschappen zijn aanwezig in de persoon;
    • de mate en kwaliteit van de begeleiding;
    • eigen regels en overtuigingen van de persoon;
    • lichamelijke conditie;
    • en meer

    Als je google raadpleegt kom je herstelperioden van drie maanden tot zelfs twee jaar tegen. In een enkel geval nog langer. 

  • Wat te doen aan een burn-out?

    Het is lastig om met dezelfde mindset als waarmee je je probleem hebt veroorzaakt, tot een oplossing te komen. Ik adviseer om professionele begeleiding te zoeken. Iemand je gerichte feedback kan geven. 


    Zelf alvast aan de slag?

    • Ben vriendelijk tegen jezelf en luister naar je lichaam.
    • Zorg voor voldoende rust en lichamelijk herstel voordat je in de actie gaat. 
    • Zorg voor een vast dagritme; sta op tijd op en ga op tijd slapen. Slaap niet overdag, rust evt. op de bank. 
    • Eet gezond en met regelmaat.
    • Wissel rust af met activiteit. 

    Een professioneel begeleider helpt je o.a. met het opstellen van een dagritme, gaat samen met je de oorzaak van je burn-out achterhalen en begeleid je zodat je je bewust wordt van je  zelfopgelegde (onrealistiche) regels en overtuigingen. Je krijgt simpelweg meer keuzemogelijkheden om in de toekomst om te gaan met stress. 


  • Wat zijn ernstige burn-out symptomen?

    Wanneer burn-out symptomen langere tijd genegerd zijn, kunnen verdergaande lichamelijke en psychische ontstaan die het gedrage én zelf de gedachten en het denken aantasten.  We hebben het dan over zeer ernstige burn-out symptomen. 


    Lichamelijk

    Je kunt last krijgen van hoofdpijn, rugpijn of nekpijn, maar ook van hartkloppingen of spijsverteringstoornissen. Het afweersysteem kan door stress worden aangetast. Je wordt vatbaarder voor verkoudheid en griep. Vermoeidheid, rusteloosheid en slaapproblemen komen vaak voor. Er kunnen zelfs spierzwaktes optreden en moeite met praten. Zo kan een van de ledematen door stress 'uitvallen' of verlamd raken, zoals een been of arm.  


    Psychisch

    Gestreste mensen zijn vaak prikkelbaar of cynisch. Daarnaast kan stress ook gepaard gaan met gevoelens van machteloosheid, ongeluk of verveling. Ongezonde stress kan de stemming, de gemoedstoestand waarin iemand verkeert, sterk beïnvloeden. Mensen kunnen zich ook eenzaam voelen.


    Gedrag

    Bazig, snauwen, kritisch, maar ook overmatig gebruik van alcohol, drugs, sigaretten of eten. Ongezonde stress kan ook veranderingen in het gedrag van mensen veroorzaken. Deze veranderingen komen onder andere voort uit de lichamelijke en psychische symptomen van stress. Prikkelbaarheid kan leiden tot conflicten en lusteloosheid of somberheid kan juist terugtrekken uit sociale contacten tot gevolg hebben.


    Denken

    Moeite met helder nadenken. Een gebrek aan creativiteit, geheugenproblemen, concentratieproblemen, het komt allemaal voor. Ongezonde stress leidt vaak tot een negatief gedachtenpatroon: mensen kunnen hun gevoel voor humor kwijt raken.

Hulp bij stress & burn-out

De meeste cliënten die bij mij in de praktijk komen, met wat voor hulpvraag dan ook, verlangen naar rust, rust in hun hoofd en rust in hun lichaam.



Tips voor rust en ontspanning

  1. Ademhalingsoefeningen doe de box ademhaling voor het kalmeren van geest en lichaam:  adem 4 seconden in door de neus, houd 4 seconden vast en adem 4 seconden uit door je mond, wacht en houd je adem 4 seconden uit  (herhaal 4-5 keer totdat je kalmer bent geworden.
  2. Visualiseer:  ga rustig zitten, doe eventueel je ogen even dicht en stel je een vredige en rustige plek voor in je geest en blijf daar een poosje.
  3. Ga even lekker de natuur in, sta stil bij wat je ziet, ruikt, hoort, enzovoorts.
  4. Knuffel met je hond of kat, of alleen al je huisdier aaien is heel rustgevend.
  5. Luister naar muziek die je ontspant.
  6. Zoek hulp! Krijg je het niet zelf voor elkaar om voldoende tot rust te komen en de stress blijft toenemen, vermoed je zelfs een burn-out of heb je burn-outklachten? Zoek dan hulp.
Share by: